زئولیت

زئولیت ها ، آلومینو سیلیکات های بلوری و هیدراته فلزات قلیایی و قلیایی خاکی بویژه سدیم ؛ کلسیم ، منیزیم ، استرانسیم و باریم هستند که شبکه ها ی سه بعدی متشکل از چهار وجهی های  [SiO₄]^4- و[AlO₄]^4- دارند. این مواد برای نخستین بار در سال 1756 توسط یک معدن شناس سوئدی به نام فردیک کرونستد شناسایی شده اند و زئولیت نام گرفته اند.

واژه زئولیت به معنی سنگ جوشان از ریشه یونایی "زین " به معنای جوشیدن و "لیتوس" به معنای سنگ است . این نام مبتنی بر این واقعیت است که در هنگام حرارت دادن زئولیت ، مقدار زیادی آب، به صورت بخار خارج می شود .

از نظر شیمیدان ها زئولیت ساختمانی است از پلیمر های معدنی که دارای اندامی چهار وجهی است ، ساختمان کلی این چهار وجهی به صورت  TO₄ است که در آنها ممکن است T یک عنصر سه ظرفیتی مانند Al وB وGa  و یا چهار وجهی نظیر Ge و Si و یا پنج ظرفیتی مثل P باشد و کلیه این چهار وجهی ها از طریق اکسیژن مشترک به یکدیگر متصل می شوند .

بعضی از کاربردهای مهم زئولیت ها به شرح زیر می باشد:

الف- خالص سازی

-          خشک کردن (LNG ؛ گازهای حاصل  از کراکینگ ، سردکننده ها )

-          حذف CO₂(گازطبیعی ، جداسازی هوا به وسیله ی سرد سازی )

-          حذف گوگرد ( شیرین سازی گاز طبیعی وLPG)

-          و...

از زئولیت های طبیعی نیز در بعضی از کاربردها می توان استفاده کرد که عبارتند از :

الف- کاربردها در مقیاس بزرگ

-          به عنوان پرکننده در کاغذ

-          در سیمان ها و بتن ها

-          مکمل غذای حیوانات

-          کاربردهای غربال مولکولی

-          جداسازی اکسیژن و نیتروژن از هوا

-          جاذب های مقاوم به اسید و خشک کردن و خالص سازی

-          تبادلگر یونی در فرایند های کاهش آلودگی